Obozy
Dlaczego dwa oflagi : IID Gross-Born i IIB Arnswalde ?
W wyniku różnych ucieczek, a przede wszystkim tej z marca 1942 r., kiedy z obozu wydostało się 17 jeńców, Niemcy zdecydowali się przenieść Francuzów z Oflagu II D Gross-Born do Oflagu IIB Arnswalde, w którym od września 1939 r. przetrzymywano kilka tysięcy polskich oficerów. Polacy zajęli miejsce Francuzów w Oflagu IID Gross-Born.

Cliquer  </td>
    <td width=
Kartka  pocztowa sprzed wojny przedstawiająca
obóz w Bornym Sulinowie Aby powiększyć, kliknij na zdjęcie
W jaki sposób zostaje się jeńcem wojennym ?

W czasach starożytnych po zakończonej walce pozostali przy życiu wojownicy, którzy ponieśli klęskę, stawali się niewolnikami zwycięskiej strony. Później w zamian za swoją wolność przegrani wypłacali okup lub regularnie płacili wysokie podatki.

Zjawisko to nieobce było francuskim królom. Francja doświadczyła tego problemu w czasie wojny francusko-pruskiej i I wojny światowej.
Do niewoli trafili pozostawieni na polu bitwy ranni żołnierze, zarówno uczestnicy wojny pozycyjnej, jak i walczący na fortyfikacjach.

W latach 1870-1871 liczba jeńców wziętych do niewoli przez Niemców była wystarczająco duża, żeby zmienić bieg wojny. Pod jej wpływem władze francuskie podjęły decyzję o zaprzestaniu walk. Inaczej było w czasie I wojny światowej (1914–1918). Liczba jeńców nie była mała, ale nie miała już determinującego wpływu na kroki powzięte przez francuskie władze cywilne i wojskowe.

Sytuacja zmieniła się w 1940 roku. Aby zrozumieć wagę tamtych doświadczeń, należy przypomnieć wielkie operacje militarne z tego okresu. Od września 1939 r. do 9 maja 1940 r. wojska francuskie i niemieckie w zasadzie pozostawały w granicach swoich państw. Przy wykorzystaniu mało licznych oddziałów toczyło się jedynie kilka bitew na małą skalę w przygranicznych rejonach Lotaryngii i Alzacji. W ich wyniku, zarówno Niemcy, jak i Francuzi wzięli do niewoli niewielką liczbę jeńców. Byli to przede wszystkim młodzi żołnierze i szeregowcy, którzy zostali upokorzeni i internowani w kraju wroga. Okres ten nazywany jest "dziwną wojną", w czasie której Francja, początkowo mało przygotowana do wielkich akcji zbrojnych, miała czas na uzupełnienie wyposażenia swojej armii. Sytuacja uległa zmianie 10 maja 1940 roku. Wehrmacht wkroczył na terytorium Holandii i Belgii i pokonał siły francuskie, angielskie oraz belgijskie, które próbowały przeciwstawić się atakowi Niemieckich Sił Zbrojnych. Następnie wojska niemieckie przedarły się przez obronę francuską w Sedanie i dotarły do Amiens, a w kilka dni później do Pas de Calais. Duża część sił alianckich została w ten sposób otoczona we Flandrii, co doprowadziło do zaprzestania walk. Pomimo dotarcia pod Dunkierkę oddziałów mających ewakuować się do Anglii, Niemcy wzięli do niewoli pierwszą bardzo liczną grupę żołnierzy. Formacje francuskie, które pozostały we Francji, najpierw zajęły pozycje wzdłuż rzek Sommy i Aisne, a następnie dotarły do linii Maginota na południowym-wschodzie Francji. Jednak zbyt mało liczne i niewystarczająco uzbrojone, nie mogły odeprzeć trwających od 5 czerwca ataków ze strony Niemców w kierunkach południowym i południowo-wschodnim. Zostały zatem zmuszone do wycofania się i ostatecznie odcięte. W trakcie odwrotu wojsk francuskich toczyły się krwawe i nierzadko heroiczne walki. Jednakże z powodu braku centralnego kierowania wojakami ich działania były nieskuteczne. Liczni żołnierze francuscy zostali otoczeni i unieszkodliwieni, indywidualnie, bądź w mniejszych i większych grupach, czasem nie mając nawet możliwości użycia broni. W tym czasie, 14 czerwca 1940 r., armia niemiecka zajęła Paryż. Odwrót wojsk francuskich zakończył się na południu Loary zawieszeniem broni podpisanym 22 czerwca, które weszło w życie 3 dni później.

W ciągu 6 tygodni walk, armia francuska została odepchnięta przez oddziały lotnicze i naziemne Niemieckich Sił Zbrojnych. 100 000 żołnierzy francuskich zostało zabitych, do niewoli trafiło aż 1 800 000 jeńców wojennych, wśród których znaleźli się żołnierze wszystkich stopni wojskowych (stanowili około 35% całej armii francuskiej). Tak jeńcy, jak i ludność cywilna zmuszona do ucieczki na południe po 10 maja, byli głęboko wstrząśnięci klęską. Dogłębne przebadanie wpływu przegranej na psychikę wymaga specjalnej i z pewnością długotrwałej pracy, której realizacja nie jest w tej chwili brana pod uwagę. Należy być jednak świadomym, że zjawisko to dotyczy ogromnej ilości ludzi, zatem ich reakcje są bardzo zróżnicowane, a czasem nawet wzajemnie sprzeczne. Pomimo tych zastrzeżeń, możliwe jest ustalenie następujących faktów.

Od momentu pojmania, rozbrojeni i poddani nieustannej kontroli ze strony uzbrojonych wartowników, jeńcy z 1940 r. z pewnością doświadczyli ogromnego zniechęcenia stwierdzając miażdżącą przewagę przeciwnika. Wiązało się z tym poczucie upokorzenia i hańby z powodu niemożności wypełnienia powierzonej im misji. W następstwie operacji wojskowych i wycofywania się w dniach poprzedzających wzięcie do niewoli byli zmęczeni, czasami nawet wyczerpani fizycznie. Brakowało pożywienia i napojów, szczególnie w oddziałach o dużej liczebności. Ponadto oficerowie byli oddzieleni od podoficerów i szeregowców. Nie mogli więc wesprzeć moralnie młodszych żołnierzy.

Każdy bardzo szybko był izolowany i umieszczany w grupie nieznanych sobie żołnierzy wywodzących się z różnych formacji. Dodatkowym czynnikiem pogarszającym morale jeńców były zdekompletowane mundury, które bardzo szybko ulegały zabrudzeniu. Ponadto niedawne wydarzenia, które tkwiły w pamięci jeńców oraz zasłyszane informacje wzmagały smutek. Niektórzy analizowali swój udział w klęsce, zastanawiali się nad tym, jakie błędy popełnili w czasie walk i rozważali wpływ niewoli na ich osobistą przyszłość. Wzajemnie zadawali sobie pytania o przyczyny klęski Francji. Powodowało to, że wiele osób popadło w zniechęcenie lub rezygnację. Niektórzy myśleli, że tego typu doświadczenie nie może trwać zbyt długo i spodziewali się szybkiego wyzwolenia. Inni gorzko żałowali, że nie wykorzystali okazji do ucieczki i przedostania się na tereny nie okupowane przez wroga. Wydawało im się, że rozsądniej byłoby czekać na oficjalne wyzwolenie, którego spodziewano się w nieodległej przyszłości. Niektórzy mimo kontroli ze strony strażników niemieckich, w dalszym ciągu obmyślali sposoby ucieczki. Ponadto każdy jeniec martwił się o rodzinę. Obawiano się przede wszystkim, że członkowie rodzin mogli zostać zmuszeni do ucieczki lub ucierpieli wskutek bombardowań, m.in. dróg i mostów. Nie było też żadnego sposobu komunikacji za wyjątkiem kilku rzadkich przypadków, kiedy udawało się nawiązać kontakt ze światem zewnętrznym za pośrednictwem osób postronnych.

W takich warunkach w czerwcu 1940 r., jeńcy pokonując długie odcinki piechotą, pozbawieni pożywienia, docierali do stacji kolejowych, gdzie najczęściej wsadzano ich do wagonów towarowych. Następnie przewożono ich do obozów lub koszar usytuowanych na niemieckich terenach wojskowych. Był to dla jeńców czas szczególnie trudny z uwagi na ogromne wyczerpanie fizyczne, niedożywienie, złe warunki sanitarne i poczucie bezsilności wobec brutalnego wroga. Okazało się jednak, że był to dopiero przedsmak tego, co czekało setki tysiące osób, które stały się jeńcami wojennymi. To właśnie w takich warunkach 6000 oficerów francuskich latem 1940 r. przekroczyło Odrę i dotarło do Oflagu II D na Pomorzu, usytuowanym w kompleksie obozowym Gross-Born. Miejsce to funkcjonowało pod znamienną nazwą "Nieużytki diabła".

Cliquer  </td>
    <td width= Cliquer  </td>
    <td width= Cliquer  </td>
    <td width=   Cliquer  </td>
    <td width= Cliquer  </td>
    <td width= Cliquer  </td>
    <td width=
Zeznanie porucznika
Adolphe'a Tillarda na temat
uwierzenia przez
Niemców w kłamstwo,
które dotyczyło rzekomego
podpisania zawieszenia broni.
Récépissé d'un dépôt de colis à la poste, en france, et destiné à un prisonnier de l'oflag IIB, le Lieutenant Jean DUGUE. Wiersz René Bellanda
Carte de la croix rouge prévenant la famille du Brigadier Léon MAINERAY de son lieu de captivité : l'Oflag IID de Gross-Born. Dokument Czerwonego Krzyża zawiadamiający o dostaniu się członka rodziny do niewoli w Oflagu II D Gross-Born (druga strona)
Dokument Czerwonego Krzyża zawiadamiający o dostaniu się członka rodziny do niewoli w Oflagu II D Gross-Born (pierwsza strona).